Ο Νοέμβρης του 1822 ήταν ο τρομερότερος μήνας που πέρασαν οι κάτοικοι της πόλης μας, Οθωμανοί Τούρκοι και Τουρκαλβανοί μισθοφόροι τους. Έλληνες υπήρχαν μόνον καμιά δεκαριά όμηροι, με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Πελοποννησιακής Γερουσίας, επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο.
Οι Τούρκοι του Αναπλιού στερημένοι από τροφές είχαν αρχίσει να τρώνε και όποιο βρώμικο κρέας (μέχρι και επεισόδια κανιβαλισμού έχουν καταγραφεί). Τους ομήρους δεν τολμούσαν να τους πειράξουν γιατί είχαν και οι Έλληνες στα χέρια τους πέντε Τουρκόπουλα για ομήρους (μεταξύ αυτών έναν γιο και έναν ανιψιό του Μεχμέτ Σελήμ Πασά).
Η πλησιέστερη τουρκική φρουρά από την οποία περίμεναν ενισχύσεις ήταν στην Κόρινθο. Ήταν τα υπολείμματα του στρατού του Δράμαλη, ο οποίος είχε πεθάνει και τον είχε διαδεχθεί ο ΔεληΑχμέτ. Αυτός είχε πάρει τον τίτλο του Πασά στο πεδίο της μάχης!! Είχε καταφέρει να ανεφοδιάσει το Ναύπλιο δύο ή τρεις φορές- προσποιούμενος τον Έλληνα… ίσως να μην είναι και αλήθεια… Το διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 1822 είχε αρρωστήσει ο Κολοκοτρώνης και είχε αποσυρθεί στην Τρίπολη, έτσι οι δυνάμεις που ήταν στα Δερβενάκια είχαν μισοδιαλυθεί, οπότε η διέλευση μπορούσε να γίνει χωρίς καμία προσποίηση, αλλά έναντι μικράς αμοιβής.
Με την επάνοδο του Κολοκοτρώνη ανασυντάχθηκαν τα στρατόπεδα των Ελλήνων (ορντιά κατά την ορολογία της εποχής) στα χωριά γύρω από τα Δερβενάκια. Έτσι δεν ήταν εύκολη η διέλευση ανεφοδιασμού για τους Τούρκους του Αναπλιού. Τότε ο Δελήμπασης ΔεληΑχμέτ οργάνωσε κανονική εκστρατεία κατά του Ναυπλίου, στόχος του ήταν να πλησίαζε στην πόλη μας και να έκαναν έξοδο οι Τούρκοι για να επιστρέψουν όλοι μαζί στην Κόρινθο, εγκαταλείποντας το Ανάπλι.
Επιτέθηκαν στους δικούς μας στον ΆγιοΣώστη. Κατάφεραν να τους περικυκλώσουν.
Για την κυκλωτική αυτή κίνηση οι ιστορικοί μας …βρίζονται… Ο μεν Λαμπρυνίδης θεωρεί ότι το σώμα που έκανε κυκλωτική κίνηση ήταν έφιπποι Ναυπλιώτες Τούρκοι (είχε συμβουλευθεί σημειώσεις του Σπυρίδωνος Τρικούπη). Ο Τρικούπης αναφέρει μόνον ότι ήταν έφιπποι. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος ήταν παρόντες στην μάχη. Ο Φωτάκος που πήρε μέρος σε αυτήν μάχη, εξηγεί πειστικότατα.. πως δεν ήταν καβαλάρηδες, αλλά πεζοί, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν την άρνηση ενός καπετάνιου να πιάσει μια θέση λόγω της κακοκαιρίας.
Η κυκλωτική κίνηση πέτυχε. Την πλήρωσαν ένα σώμα από Κρανιδιώτες με επικεφαλής τον Παπα Αρσένη Κρέστα (στην εικόνα που φιλοξενώ). Ο Νικηταράς σαν δεύτερη γραμμή άμυνας αντιστάθηκε και στην κρίσιμη φάση εμφανίστηκε το …ιππικό. Ο Χατζηχρήστος με τους Βούλγαρους καβαλάρηδες – ήρθαν σαν μισθοφόροι των κατακτητών, αλλά προσχώρησαν και πολέμησαν μέχρι τέλους υπέρ της Επανάστασης- κατέβηκε από το Στεφάνι και ο Κολοκοτρώνης κίνησε το σύνολο του στρατού από τον Αγιώργη (σημερινή Νεμέα). Ο Δελή Αχμέτ προτίμησε να υποχωρήσει για την Κόρινθο, αφήνοντας το Ανάπλι να πέσει στα χέρια των Ελλήνων.
Στην υποχώρηση αυτή κυνηγήθηκαν από τους Έλληνες. Ο Φωτάκος καταδίωξε έναν Τούρκο, ο οποίος πέταξε τα πιστόλια του και μετά ένα ταγάρι… Στο ταγάρι είχε το αποκρουστικό τρόπαιο… το κομμένο κεφάλι του Παπα Αρσένη… θα το πήγαινε στον πασά για ένα ευτελές μπαξίσι…. Έτσι πληρώθηκε η προφητεία που ο ίδιος ο Παπα Αρσένης είχε πει: (Το κεφάλι του ΠαπαΑρσένη θα κοπεί, αλλά σπυρί στάρι στο Ανάπλι δεν θα μπεί)
Αυτά έγιναν στις 28 Νοέμβρη 1822. Την άλλη ημέρα ο Πασάς του Αναπλιού κάλεσε ευρεία σύσκεψη στο σαράϊ του. Το Παλαμήδι έμεινε σχεδόν αφρούρητο… και ήρθε η σειρά του Σταϊκοπούλου…
ΥΓ Λίγο καθυστερημένο, αλλά να θεωρηθεί επετειακό για την απελευθέρωση του Παλαμηδιού.
