Σήμερα κανονικά έπρεπε να συνεχίσουμε με το θέμα «Μουσείο κέρινων ομοιωμάτων» που αφήσαμε ημιτελές από την προηγούμενη αφήγηση. Πλην όμως θα κάνουμε μια εμβόλιμη αναφορά, με τις αναμνήσεις ενός δωδεκάχρονου τότε παιδιού (δικές μου) στην ιστορική 28η Οκτωβρίου 1940 στην πατρίδα μας. Πάντα βέβαια με το περιορισμένο πληθυσμιακό αλλά και διανοητικό επίπεδο της εποχής εκείνης.
Εκείνο το πρωινό είχε σηκωθεί ο πατέρας μου, και αφού ήπιε τον καφέ του ξεκίνησε να πάει να ανοίξει το κατάστημά μας. Εγώ δε μόλις είχα ξυπνήσει, είχα πιει το γάλα μου και ετοιμαζόμουν για το σχολείο. Οπότε ακούμε από το δρόμο τη φωνή του πατέρα μου να φωνάζει τη μητέρα μου. Αυτή άνοιξε το παράθυρο, κάτι είπαν που δεν άκουσα, αλλά ακούω τη μάνα μου τρομαγμένη να φωνάζει παναγία μου «τι είναι αυτά που μου λες Μιχάλη μου;» τότε πετάχτηκα και εγώ στο παράθυρο και ακούω στην συνέχεια τον πατέρα μου να λέει ότι, πηγαίνοντας στο μαγαζί -μόλις έφτασε στην πλατεία- (όπου ήταν ο σταθμός της τότε τηλεφωνίας) πληροφορήθηκε το συμβάν της κηρύξεως του πολέμου και γύρισε να μας ενημερώσει.
Σειρήνα για να ηχήσει, όπως στις μεγάλες πόλεις, δεν είχε εγκατασταθεί ακόμη στο Ναύπλιο. Εγκαταστάθηκε μετά από λίγο καιρό της έναρξης του πολέμου στο Δικαστικό Μέγαρο. Εγώ κατέβηκα τρέχοντας για να πάω στο δημοτικό σχολείο που πήγαινα τότε. Στο προαύλιο που μαζευτήκαμε, ο ένας έλεγε στον άλλο το γεγονός, το σήμαντρο αργούσε να ακουστεί να μαζευτούμε για προσευχή. Οπότε εμφανίζονται όλοι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, και ο μακαρίτης ΔΕΜΟΙΡΟΣ μας είπε ότι κηρύχτηκε πόλεμος με τους Ιταλούς. Μάθημα δεν θα γίνει αλλά εντός 10 λεπτών, να μεταβούμε στα σπίτια μας, να φορέσουμε τη στολή της νεολαίας, τότε που ήμασταν εγγεγραμμένοι και να γυρίσουμε πάλι στο σχολείο. Πράγμα το οποίο και έγινε. Ταυτόχρονα, είχε έρθει η φιλαρμονική Ναυπλίου. Παραταχθήκαμε σε σχηματισμό παρελάσεως, ξαναμμένοι όπως είμαστε από το γεγονός εκείνο. Αφού έβγαλαν σε όλους (γυμνάσιο δημοτικό) μικρό λόγο. Αν θυμάμαι καλά ένας μαθηματικός ο αείμνηστος ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ. Μας είπε ότι οι Ιταλοί μας επιτέθηκαν άνανδρα, σύμφωνα με τον μοναδικό τότε γνωστό πολεμικό ανακοινωθέν που μετέδιδε ανά τακτά διαστήματα συνοδεία εμβατηρίου, 9ο άρτι τότε εκπέμψας (1938) ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών). Αφού παραταχθήκαμε σε τετράδες σε μορφή παρέλασης μπροστά οι μεγάλοι και πίσω εμείς οι μικρότεροι. Με επικεφαλής, τη φιλαρμονική, αρχίσαμε πλέον να διασχίζουμε μέχρι το μεσημέρι, παιανίζοντας μπροστά οι μουσικοί εμείς πίσω να φωνάζουμε συνθήματα με στεντόρεια φωνή παλλόμενη από ενθουσιασμό και πατριωτική έξαρση την πόλη του Ναυπλίου την Πρόνοια και το Νέο Βυζάντιο. Τέτοιος ήταν ο ενθουσιασμός μας, και φωνάζαμε με τόση δύναμη, που το μεσημέρι είχε κλείσει η φωνή μου, τόσο εμένα όσο και όλων των άλλων.
Το γενικότερο κλήμα, εκείνη την ημέρα, ήταν κάτι το οποίο δεν μπορώ να σας περιγράψω. Άπαντες, αντί να είναι φοβισμένοι, από την έναρξη του πολέμου, (πράγμα που ήταν σχεδόν αναμενόμενο), λόγω του ότι από το 1939, με την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, τον τορπιλισμό της Έλλης τον δεκαπενταύγουστο στην Τήνο, και άλλα γεγονότα, είχαν μια πατριωτική έξαρση και έναν ενθουσιασμό αδιανόητο.
Το μεσημέρι, επιστρέφοντας στο σχολείο, μας ενημέρωσαν πότε θα ξαναλειτουργήσει το σχολείο, καθώς επιστρατεύτηκαν οι περισσότεροι δάσκαλοι και καθηγητές. Αφού διαλυθήκαμε, επέστρεψα στο κατάστημα του πατέρα μου. Μπαίνοντας μέσα, θυμάμαι έναν φίλο του πατέρα μου, να μου λέει «γιατί μιλάς σαν βραχνοκόκορας;» και τότε του απάντησα και εγώ «για να αποδείξουμε ότι η Ελλάδα έχει εφεδρείες (πως μου ήρθε δεν ξέρω» τότε εκείνος μου έδωσε μια φιλική…… καρπαζιά (το χάδι της εποχής εκείνης). Έκπληκτος διαπίστωσα ότι, στο μαγαζί που υπηρετούσαν τότε, περί τα 20-25 άτομα προσωπικό, είχαν μείνει οι μισοί. Τι έγινε ρώτησα τον πατέρα μου; Αυτός μου απάντησε ότι επιστρατεύτηκαν και έφυγαν. Πράγμα το οποίο έκανε και σε εμένα ο πατέρας μου, για να προσφέρω ότι μπορώ στο τυπογραφείο της επιχειρήσεως, το οποίο τότε κατακλύζονταν για δημοσιεύσεις στρατιωτικού περιχεομένου, μιας και τότε δεν υπήρχαν φωτοτυπικά κ.λ.π. μηχανήματα όπως σήμερα και όλα γίνονταν μέσω τυπογραφείου.
Παρόλα τα πενιχρά μέσα επικοινωνίας, οι εντολές που έρχονταν μέσω τηλεφώνου και αστυνομίας εκτελούνταν αστραπιαία. Με υποδειγματική τάξη και ακρίβεια. Οι εναπομείναντες, δημόσιοι υπάλληλοι, κάλυπταν και τους επιστρατευμένους, (διότι καλέστηκαν υπό τα όπλα αμέσως αμέσως 10 κλάσεις 1940-1930). Χωρίς να παρουσιαστεί η παραμικρή αρρυθμία, στην κρατική μηχανή. Αλλά και χωρίς την παραμικρή ανωμαλία.
Έλλειψη σειρήνας, το σύστημα συναγερμού, για να μεταβούμε στα καταφύγια, τότε, δίνονταν δια κωδωνοκρουσιών -έναρξη και λήξη-. Το καθήκον αυτό ανέλαβαν, επί 24ώρου βάσεως, οι μεγαλύτεροι της νεολαίας του ΜΕΤΑΞΑ (φαλαγγίτες). Αυτοί διανυκτέρευαν με βάρδιες στα καμπαναριά των εκκλησιών. Ώσπου εγκαταστάθηκε η σειρήνα όπως προείπαμε στο Δικαστικό Μέγαρο.
Εδώ να αναφέρω, ότι ενώ πριν την έναρξη του πολέμου, ο Ελληνικός λαός είχε πάψει τους κομματικούς διαχωρισμούς, είχε ηρεμήσει και ασχολιόταν με τα ειρηνικά έργα και υπάκουε στις εντολές της ΕΘΝΙΚΗΣ κυβερνήσεως . Να σημειώσω ότι αυτά δεν ήταν προσωπικές μου εμπειρίες (12 χρονών παιδί), αλλά από ότι άκουγα, από τις συζητήσεις των μεγάλων, που γίνονταν στο πολύβουο κατάστημα του πατέρα μου, όπου περνούσαν εκατοντάδες άνθρωποι καθημερινά. Πλην όμως, υπήρχε, χωρίς φανατισμούς, ένας μικρός διαχωρισμός θαυμαστών της Αγγλογαλλικής παράταξης και της Γερμανικής. Εμαίνετο δε η προπαγάνδα αμφότερων δια των ερτζιανών κυμάτων (ραδιοφώνου). Εδώ θα σας πω κάτι για να φαιδρύνουμε την κατάσταση. Η ομάδα των υποστηρικτών της Αγγλογαλλικής παράταξης, δεν διανοούνταν, ότι μπορούσε να ηττηθεί η παράταξη, γιατί η Αγγλία διέθετε την υπεροπλία στον στόλο και ειδικότερα το θωρηκτό ΧΟΥΝΤ. Τέτοια ήταν η νοημοσύνη που νόμιζαν πως με το θωρηκτό αυτό θα κερδίσει τον πόλεμο η Αγγλία.
Με την κήρυξη το πολέμου όμως, γίνηκαν όλοι μια γροθιά, ξεχάστηκαν τα πάντα και ένας ήταν ο σκοπός. η ΝΙΚΗ στο ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, εναντίον του εισβολέα.
Τώρα στην ηλικία που είμαι και αναπολώντας τα παλιά, μου φαίνεται αδιανόητο να μην πούμε την πραγματική αλήθεια, ότι το περίφημο ΟΧΙ το είπε ο τότε κυβερνήτης Ι. ΜΕΤΑΞΑΣ (από ότι γνωρίζουμε, από την ιστορία, περί τις πρωινές ώρες) και ξημερώνοντας την επόμενη, βρήκε ακαριαία ανταπόκριση, σε ολόκληρο τον ελληνικό λαό, με τα γνωστά αποτελέσματα. Επίσης αλήθεια είναι ότι, με απόλυτη μυστικότητα, για να μην διαρρεύσει και διαταραχθεί η ουδετερότητα της Ελλάδας, είχε προετοιμαστεί και είχε γίνει μερική επιστράτευση (δια της αστυνομίας) και η στρατιωτική προεργασία είχε γίνει κατά τέλειο τρόπο, ώστε, την 28η ανήμερα του ΟΧΙ δεν παρουσιάστηκε καμία ατασθαλία και όλα πήραν το δρόμο τους.
Έκτοτε το Ναύπλιο, το οποίο ήταν κέντρο επιστρατεύσεως, παρουσιάζονταν οι επιστρατευθέντες, έβαζαν τις στολές τους και κατευθείαν στον σιδηροδρομικό σταθμό (γιατί δεν υπήρχε άλλο μέσο), τα ελάχιστα αυτοκίνητα είχαν επιστρατευθεί και αναχωρούσαν για το μέτωπο, υπό τις επευφημίες του συγκεντρωμένου πλήθους.
Αυτά τα ολίγα σαν μηδαμινή συμμετοχή δικιά μου εις το έπος της Ελλάδος τότε.
Λ. ΛΑΜΠΡΟΥ