ΘΑ ΤΟΝ ΘΕΩΡΗΣΟΥΜΕ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗ;
Ημέρα της ποίησης σήμερα, ανήμερα της εαρινής ισημερίας. Ψάχνοντας για τοπικούς ποιητές σκοντάφτω σε μια παρουσία «μεγαλυτέρου βεληνεκούς». Κώστας Ουράνης. Με το όνομα Κώστας Νιάρχος εγγράφεται ως μαθητής στο Γυμνάσιον Ναυπλίου, γύρω στο 1904. Οι γονείς του μένουν μόνιμα στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του προτιμάει το δικό μας Γυμνάσιο, όχι γιατί ήταν καλύτερο, αλλά επειδή φοβόταν την επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης στην Πόλη και το ενδεχόμενου ενός γενικευμένου πολέμου. Στην πόλη μας φιλοξενείται – οικότροφος λένε κάποιες βιογραφίες του – στην οικία Διβέρη – εμπορικούς και ναυτιλιακούς συνεργάτες του πατέρα του. Δηλαδή, έμενε στο σπίτι που είναι δίπλα ακριβώς από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, πάνω από το μπαρ «Λόζα».
Την τελευταία τάξη και το απολυτήριο του σχολείου το παίρνει στην Κωνσταντινούπολη, στη Ροβέρτειο σχολή και αμέσως αρχίζει τις δημοσιεύσεις: ποιητικές συλλογές, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, χρονογραφήματα, μεταφράσεις κλπ. Πλούσιο το έργο του αν και πέθανε 63 χρονών το 1953.
Δεν τον θεωρούμε «Ναυπλιώτη» ποιητή… Αλλά μην μου πείτε ότι στο παρακάτω ποίημα δεν αποτυπώνεται ένα σαλπάρισμα ιστιοφόρου από το λιμάνι μας.
Ἕνα μεγάλο τετρακάταρτο καράβι
ἀφήνει ἀγάλια τὸ λιμάνι πρὸς τὸ βράδυ.
Ἡ νηνεμία τῶν νερῶν, καθὼς τὴ σχίζει,
μ᾿ ἀντιφεγγίσματα λευκῶν πανιῶν γεμίζει.
Εἶν᾿ ἕνα ξενικὸ καράβι, στὰ πλευρά του
μὲ κόπο συλλαβίζει ὁ κόσμος τ᾿ ὄνομά του.
Ἀπὸ ποιὰ μακρινὰ ἔχει ἔρθει μέρη
καὶ τὸ ποῦ πάει κανένας δὲν τὸ ξέρει.
Οὔτ᾿ ἕνα ἄσπρο μαντήλι δὲν τὸ χαιρετάει,
τώρα ποὺ ἀπ᾿ τ᾿ ἀκρολίμανο σιγὰ περνάει.
Μόνο οἱ γυναῖκες τὸ κοιτᾶν ἀπ᾿ τὰ μπαλκόνια,
σὰ ν᾿ ἀπολησμονήθηκαν ἐκεῖ ἀπὸ χρόνια.
Ὡστόσο ἀφήνοντας γιὰ πάντα τὸ λιμάνι,
ἕνα τεράστιο ψυχρὸ κενὸ ἔχει κάνει.
Καὶ τώρα ποὺ στὸ πέλαγο ἀρμενίζει
κι ὁ δειλινὸς ὁ ἥλιος τὸ φωτίζει,
-λάμπουν ἀπὸ χρυσάφι τὰ κατάρτια,
πορφύρες κυματίζουνε στὰ ξάρτια-,
οἱ ἀνθρῶποι ποὺ κοιτᾶν στὴν παραλία
νοιώθουν πιὸ ἄδεια, πιὸ στενὴ τὴν πολιτεία
καὶ πιὸ γυμνὴ ὁ καθένας τὴ ζωή του
-σὰν κάτι νὰ τοὺς ἔφυγε μαζί του...
Η μετάφραση του «Κορακιού» του Εντγκαρ Άλαν Πόε στα Ελληνικά, είναι το έργο του στο οποίο δεν παραλείπει να αναφερθεί κανένας από τους ανθολόγους ή μελετητές της Ελληνικής ποίησης.
Θα φιλοξενήσω και ένα ακόμα ποίημά του…
Θὰ πεθάνω ἕνα πένθιμο τοῦ φθινόπωρου δείλι
μέσ᾿ στὴν κρύα μου κάμαρα, ὅπως ἔζησα μόνος
·στὴ στερνὴ ἀγωνία μου τὴ βροχὴ θὲ ν᾿ ἀκούω
καὶ τὸν κούφιο τὸν θόρυβο ποὺ ἀνεβάζει ὁ δρόμος.
Θὰ πεθάνω ἕνα πένθιμο τοῦ φθινόπωρου δείλι
μέσα σ᾿ ἔπιπλα ξένα καὶ σὲ σκόρπια βιβλία,
θὰ μὲ βροῦν στὸ κρεββάτι μου. Θὲ νἀρθεῖ ὁ ἀστυνόμος
θὰ μὲ θάψουν σὰν ἄνθρωπο ποὺ δὲν εἶχε ἱστορία.
Ἀπ᾿ τοὺς φίλους ποὺ παίζαμε πότε-πότε χαρτιὰ
θὰ ρωτήσει κανένας τους ἔτσι ἁπλά: «-Τὸν Οὐράνη
μὴν τὸν εἶδε κανείς; Ἔχει μέρες ποὺ χάθηκε!...»
Θ᾿ ἀπαντήσει ἄλλος παίζοντας: «-Μ᾿ αὐτὸς ἔχει πεθάνει».
Μιὰ στιγμὴ θὰ κοιτάξουνε ὁ καθένας τὸν ἄλλον,
θὰ κουνήσουν περίλυπα καὶ σιγὰ τὸ κεφάλι,
θὲ νὰ ποῦν: «Τ᾿ εἶν᾿ ὁ ἄνθρωπος!... Χτὲς ἀκόμα ζοῦσε!»
Καὶ βουβὰ τὸ παιγνίδι τους θ᾿ ἀρχινήσουνε πάλι.
Κάποιος θἆναι συνάδελφος στὰ «ψιλὰ» ποὺ θὰ γράψει
πὼς «προώρως ἀπέθανεν ὁ Οὐράνης στὴν ξένη,
νέος γνωστὸς εἰς τοὺς κύκλους μας, ποὖχε κάποτ᾿ ἐκδώσει
συλλογὴν μὲ ποιήματα πολλὰ ὑποσχομένην».
Κι αὐτὸς θἆναι ὁ στερνός της ζωῆς μου ἐπιτάφιος.
Θὰ μὲ κλάψουνε βέβαια μόνο οἱ γέροι γονιοί μου
καὶ θὰ κάνουν μνημόσυνο μὲ περίσιους παπάδες
ὅπου θἆναι ὅλοι οἱ φίλοι μου κι ἴσως-ἴσως οἱ ὀχτροί μου.
Θὰ πεθάνω ἕνα πένθιμο τοῦ φθινόπωρου δείλι
σὲ μία κάμαρα ξένη στὸ πολύβοο Παρίσι,
καὶ μία Κίττυ θαρώντας πὼς τὴν ξέχασα γι᾿ ἄλλην
θὰ μοῦ γράψει ἕνα γράμμα -καὶ νεκρὸ θὰ μὲ βρίσει.
Δεν ξέρω, αλλά, όταν το πρωτοδιάβασα μου ήρθαν στο μυαλό σκηνές γερόντων που χαρτόπαιζαν στο καφενείο του Ξύστρα – ούτε πενήντα μέτρα από το σπίτι που έμενε -. Η ποιητική συνείδηση – έχω την εντύπωση – ότι διαμορφώνεται στην εφηβεία. Τότε καταλαβαίνεις τον κόσμο και παράλληλα ονειρεύεσαι.
Ήταν τυχαίο που στην ίδια γειτονιά, πέρασε την εφηβεία του ένας άλλος ξενομερίτης που εξελίχθηκε σε μεγάλο ποιητή; Ο Ηλίας Λάγιος … ούτε αυτός ήταν ναυπλιώτης, αλλά του χρωστάμε μια παρουσίαση του έργου του … αν και από εκεί που βρίσκεται θα γελάει ειρωνικά επειδή τον θυμηθήκαμε.
