Μια από τις κατηγορίες που εκτοξεύθηκαν κατά καιρούς εναντίον του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, ήταν και η συμπεριφορά του απέναντι στην κυρα Βασιλική και τον Θανάση Βάγια. Η αλήθεια είναι πως είναι ανεξήγητη η στάση του.
Να δούμε όμως τα πρόσωπα πρώτα.
Η κυρα Βασιλική ήταν η “βασίλισσα” του ΑλήΠασά, δεύτερη γυναίκα του, Ελληνίδα.
Ο Θανάσης Βάγιας ήταν ένα είδος “πρωθυπουργού” του Αλή Πασά.
Το 1822 τα πιστά στον Σουλτάνο στρατεύματα καταλαμβάνουν τα Γιάννινα, μετά από λίγο σκοτώνουν τον ΑληΠασά, κόβουν το κεφάλι του και με κόκκινα από τα αίματα γένια το στέλνουν στον Σουλτάνο (επιβεβαίωση, κατά τον θρύλο, της πρόβλεψης από τον Αγιο Κοσμά τον Αιτωλό). Μαζί στέλνουν αιχμαλώτους στην Κωνσταντινούπολη την κυρα Βασιλική και τον Θανάση Βάγια. Ο Βάγιας έχοντας διασυνδέσεις καταφέρνει να γλυτώσουν τον θάνατο και να τους επιβληθεί απλή κράτηση (πρώτα στην Προύσα και μετά στην Πόλη).
Όσο καιρό διαρκεί η Επανάσταση παραμένουν υπό αυτό το καθεστώς. Το 1829 ο Πατριάρχης Αμβρόσιος (όταν κατάλαβαν οι Τούρκοι πως θα ήταν καλύτερος ένας Πατριάρχης υπό τον έλεγχό τους, και όχι απαγχονισμένος σαν τον Γρηγόριο τον Ε, του έδωσαν τον τίτλο) μεσολάβησε και τους άφησαν ελεύθερους. Κανένας πια δεν ενδιαφερόταν για τον Αλή (με εξαίρεση διάφορους χρυσοθήρες που ακόμα ψάχνουν τον θησαυρό του). Οι Ρώσοι είχαν φτάσει έξω από την Κωνσταντινούπολη και ο Σουλτάνος είχε δεχθεί σαν τετελεσμένο γεγονός την Ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Και οι δυο ήρθαν στο Ναύπλιο. Ο Κυβερνήτης τους δέχθηκε με σεβασμό. Ο Σπηλιάδης λέει από οίκτο… Από τα αμύθητα πλούτη των Γιαννιώτικων Σαραγιών να έρθουν επαίτες στο Ναύπλιο. Στην κυρά Βασιλική παραχώρησε παλιά Τούρκικα χτήματα στην Κατοχή Μεσολογγίου… έχτισε μεν έναν “πύργο”, αλλά δεν τον χάρηκε πολύ, έγινε αλκοολοκή και πέθανε… Οι μύθοι που κυκκλοφορούν ανάμεσα στους θησαυροθήρες λένε πως μάζεψε εκεί το σόί της και μετέφερε κρυφά τους θησαυρούς που είχε καταχωνιάσει σε απίθανες κρυψώνες ο Αλής.
Τον Θανάση Βάγια τον κράτησε στο Ναύπλιο. Τον διόρισε πρώτο διευθυντή του Προτυπου Αγροκηπίου της Τίρυνθας. Ο Κυβερνήτης ήθελε να βελτιώσει την γεωργία, εισάγοντας και νέες καλλιέργειες, βελτιώνοντας τις παλιές. ‘Ετσι φτιάχθηκε το πανέμορφο κτίτιο, που είναι εν χρήσει και σήμερα, ως Διοικητήριο των Αγροτικών Φυλακών. Τι ήξερε ο Βάγιας από γεωργία; Μάλλον τίποτε. Ήταν γιος εμπόρου, λίγο έζησε στο χωριό του, στα βουνά μεταξύ Τεπελενίου και Αργυροκάστρου, σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και στα Γιάννινα. Ακολουθούσε τον Αλή Πασά και ουσιαστικά ασκούσε τον έλεγχο στους πολέμαρχους του Αλή, Έλληνες (Ανδρούτσο, Αθ. Διάκο, Καραϊσκάκη κλπ.) και Αλβανούς(Ομέρ Βρυώνη, Βελή Γκέκα κλπ.).
Το δυσφημιστικό προσωνύμιο “Βρυκόλακας” το πήρε την μία και μοναδική φορά που υποκατέστησε όλους αυτούς και με τους “τζοχανταραίους” του διέπραξε ένα μεγάλο έγκλημα. Έσφαξε με μπαμπεσιά 700 κατοίκους του Γαρδικιού. Τους παραπλάνησε και τους έβαλε να μπουν σε ένα χάνι. Εκεί έκλεισε τις πόρτες, και ανέλαβε να σκοτώσει τους περικυκλωμένους στην αυλή άοπλους Γαρδικιώτες, Τουρκαλβανούς και Έλληνες. Με τους Τουρκαλβανούς τα είχε ο Αλής, του είχαν κάποτε πειράξει (κάτι παραπάνω από πείραγμα) την μάνα. Την πλήρωσαν και οι Έλληνες γείτονές τους. Μετά την σφαγή ο Θανάσης Βάγιας πήγε στο Γαρδίκι κι έβαλε τους στρατιώτες του να κάνουν στις γυναίκες, ότι είχαν κάνει κάποτε οι άντρες του χωριού τους στην μάνα του Αλή.
Το επεισόδιο αυτό ενέπνευσε στον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη το μεγάλο ποίημα “Ο Βρυκόλακας”. Από την εικονογράφηση μιας έκδοσής του και η εικόνα στην διαφάνεια.
Υπάρχει και η αντίθετη άποψη… ότι ο Θανάσης Βάγιας ήταν ενήμερος της επερχόμενης Επανάστασης και έκανε “πλάτες” έτσι δικαιολογείται ένα δημοτικό τραγούδι που θέλει τον Αθανάσιο Διάκο να λέει ότι αν τον αφήσουν ζωντανό επτά ημέρες ακόμα θα έρθει ο Αντρούτσος και ο Θανάσης Βάγιας.
Το τέλος του όμως ταιριάζει με … Βρυκόλακα… Μετά τον θάνατο του Κυβερνήτη, παρόλη την παλιά του γνωριμία με τον Ιωάννη Κωλέτη, απολύθηκε από το Αγροκήπιον της Τίρυνθος… πήγε μόνος στην Ήπειρο… ίσα που πέρασε από τα Γιάννινα, τράβηξε κατά το χωριό του πάνω στα βουνά και πέθανε το 1834.
ΥΓ Οι σχετικοί μύθοι δεν λένε ότι ο Θανάσης Βάγιας κουβαλούσε τίποτε από τους θησαυρούς του Αλή… το επισημαίνω γιατί έχω ικανούς κάποιους γνωστούς και μη εξαιρετέους να πάνε να ψάχνουν στην Τίρυνθα….