«Ένα διάσπαρτο κειμενάκι για το τέλος του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Την αρχή του την ξέρουμε όλοι μας. Το τέλος του; Το βρήκα διάσπαρτο στο διαδίκτυο. Η πόλη που αναφέρει, η πόλη της Βαβυλωνίας, δεν χρειάζονται πολλές γνώσεις να το καταλάβετε, είναι το Αναπλάκι μας και η ημερομηνία 30 Μαΐου 1825. Σας αφήνω να διατυπώσετε γνώμη».
Ο ΔΕΣΠΟΤΗΣ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ ΑΠΟ ΤΥΦΟ
Η Μαργαρίτα είχε σγουρά μαλλιά, και τα μυωπικά της γυαλιά δεν μπορούσαν να περιορίσουν το σπινθηροβόλο βλέμμα της. Η εξωτερική εμφάνιση σε έπειθε πως ήταν αποφασισμένη να κάνει του κεφαλιού της σε όλη της την ζωή, χωρίς κανέναν συμβιβασμό.
Τη συνάντησα τυχαία στον δρόμο. Θυμήθηκα πως ήταν από τις λίγες μαθήτριες που μου είχαν δηλώσει απερίφραστα πως μισούν τα Μαθηματικά, «γιατί δεν πατάνε πουθενά, παρά μόνο στο μυαλό των ίδιων των Μαθηματικών».
Χάρηκε μόλις με είδε και άρχισε με την προσφώνηση «Κύριε», σα να μην είχαν περάσει εννιά χρόνια από τότε που τέλειωσε την Α΄ Λυκείου. Συνέχισε «Δεν είναι μόνο τα μαθηματικά που έχουν χαθεί σε νεφελώματα ιδεών.» Της εξήγησα ότι διαυγείς ορίζοντες υπάρχουν σε όλα τα κεφάλαια της επιστήμης του Ευκλείδη, αρκεί με ηρεμία να ασχοληθείς μαζί τους και ζήτησα, να μάθω με ποια άλλη επιστήμη τα έχει βάλει.
«Ίσως να μην φταίνε οι επιστήμες, αλλά οι καθηγητές που ασχολούνται μαζί τους.» Πίστεψα ότι δεν περίμενε να κάνω αυτοκριτική, για τα όσα συνέβησαν όταν την είχα μαθήτρια… Σωστά εκτίμησα. Πήρε φόρα και άρχισε να μου τα λέει όλα τα παρακάτω με απίστευτη ταχύτητα.
«Ένας καπετάνιος που σκότωσε τον καλύτερο φίλο του, μια ομάδα από μισοτσάρουχους οπλοφόρους που περιμένουν να βρουν θησαυρούς και ένας γιατρός, που βρίζει τους παπάδες, εισέρχονται σε ένα μοναστήρι πάνω στα βουνά. Ψάχνουν παντού. Δεν βρίσκουν πολλά πράγματα άξια λόγου. Οι καλόγεροι υπακούουν στις εντολές ενός ηλικιωμένου δεσπότη, που φιλοξενούν. Δεν προβάλουν καμία αντίσταση. Ψελλίζουν μόνο κάτι παρακαλετά… «είμαστε όλοι αδέρφια», «είμαστε όλοι πατριώτες» και άλλα παρόμοια για να μαλακώσουν το μένος των εισβολέων. Άδικος ο κόπος. Αρπάζουν το σταυρό και το εγκόλπιο από το στήθος του δέσποτα, ασημένια χρυσοστόλιστα… ο γιατρός τον κοροϊδεύει… μόνον οι γυναίκες φορούν τέτοια κοσμήματα, του λέει και διατάζει να δέσουν με τριχιές τον δεσπότη και να τον πάρουν μαζί… Ο καπετάνιος κι ο γιατρός πάνω σε άλογα, τα προϊόντα της λεηλασίας συσκευασμένα σε μπόγους στις ράχες των μουλαριών, και στο τέλος οι στρατιώτες με τον δεσπότη, δεμένο με τριχιά, ακολουθούν με τα πόδια. Προσπαθεί να τους εξηγήσει πως κάνουν λάθος. Δεν αντιστέκεται. Ξέρει πως είναι μάταιο να αντισταθεί. Τον πιέζουν να τους πει πού έχει κρύψει τους θησαυρούς. Ο γιατρός πρωτοστατεί. Είναι φραγκοφορεμένος και μιλάει με ευφράδεια. Ξεχωρίζει από όλους τους άλλους, που με τις ρουμελιώτικες φουστανέλες και τα συγκοπτόμενα φωνήεντα δείχνουν πως είναι ξένοι με τον τόπο. Τους βρίσκει η νύχτα σε δρόμους ορεινούς. Ανέφελη. Το φεγγάρι γεμάτο και απειλητικό. Το χιόνι δεν έχει λιώσει. Βρίσκουν ένα υποστατικό… Οθωμανοί αφεντάδες το είχαν εγκαταλείψει με την έναρξη της επανάστασης. «Εδώ θα βγάλουμε την νύχτα…», είπε ο καπετάνιος. «Όχι, εσύ» λέει ο γιατρός στον δεσπότη… «Όχι, εσύ έχεις ένα μυστικό και πρέπει να μας το φανερώσει το φεγγάρι. Εάν δεν μπορέσει αυτό να μιλήσει, τότε καλύτερα να μας το ψιθυρίσεις, γιατί αλλιώς θα παγώσεις.» Το φεγγάρι κάνει τον κύκλο του στον ουρανό και ο καπετάνιος βλέπει τον γιατρό να αρρωσταίνει, να σφίγγεται από τους πόνους, να πέφτει κάτω, να χάνει τις αισθήσεις του και να πεθαίνει, γιατί δεν υπήρχε άλλος να τον γιατροπορέψει. Οι οπλοφόροι κατανοούν πως οι σπάθες, οι πιστόλες και τα καριοφίλια σε τέτοιες περιπτώσεις είναι άχρηστα. Θεωρούν ότι ο δέσποτας κινητοποίησε αόρατες δυνάμεις. Λύνουν τις τριχιές. «Θα έρθεις όμως μαζί μας»… του έδωσαν και το άλογο του γιατρού… όχι όμως το σταυρό και το εγκόλπιο … αυτά θα τα πουλούσαν και θα έβγαζαν τα έξοδα της εκστρατείας.»
Την άκουγα χωρίς να μιλάω. Ευτυχώς, δεν είχε την απαίτηση να καταλάβω τι μου έλεγε. «Και ξέρετε κύριε καθηγητά, τι απάντηση έλαβα για όλα αυτά;» Η σιωπή μου ήταν κατανοητή. «Αποτελούν μιαν ήσσονος σημασίας ενδοσυστημική διαφορά»
«Τι να του απαντήσω; … Συνεχίζω να του απαριθμώ τα δεινά της αιχμαλωσίας του. Τις συμφορές που άρχισαν η μία μετά την άλλη να συσσωρεύονται. Ένα στράτευμα από μελαχρινούς άντρες με ευρωπαϊκές στολές, που αποβιβάζεται ανεμπόδιστο. Ένα ναύαρχο που οδηγεί τον στρατό στον όλεθρο. Ένα πλοίο που φεύγει ανοίγοντας δρόμο ανάμεσα στον ανίκητο στόλο του Σουλτάνου. Έναν Ιταλό κόμη και έναν γέρο καπετάνιο που πεθαίνουν πολεμώντας σε ένα ξερονήσι. Και τέλος μια πόλη με άπειρο κόσμο. Μια πόλη που όλοι πιστεύουν ότι μιλούν Ελληνικά και ο ένας δεν καταλαβαίνει τον άλλο.
Εκεί αφήνουν ελεύθερο τον Δεσπότη. Τα πνεύματα είναι εξαγριωμένα. Ο καθένας κατηγορεί όλους τους άλλους για κλέφτες. Ο πρόεδρος και οι μινίστροι του είναι ανυπόληπτα πρόσωπα. Αναθέτουν την άμυνα της πόλης στους αντιπάλους τους. Αναθέτουν και στον Δεσπότη να συγκαλέσει Συνέλευση. Πιστεύουν πως είναι ο μόνος που θα συγκρατήσει το πάθος του και δεν θα ζητήσει εκδίκηση. Ο Δεσπότης παίρνει τους παραστάτες των επαρχιών, τους βγάζει έξω από την πόλη. Σε ένα κοντινό χωριό, φοράει άμφια δανεικά και τους ορκίζει ότι θα συζητήσουν ήρεμα για το συμφέρον της πατρίδας. Ακόμα και αυτοί που τον είχαν αιχμάλωτο του φιλούν το χέρι με σεβασμό. Οι οχτροί όμως προχωρούν. Παίρνουν και το τελευταίο κάστρο στην Δυτική Ελλάδα. Τώρα απερίσπαστοι θα έρθουν κατά εδώ. Ο Δεσπότης με ηρεμία διακόπτει τις εργασίες λόγω πένθους και έρχεται στην πόλη… Ψιθυρίζει στον δρόμο «Ιδού η νέα Βαβυλών…» Κρητικοί, Κύπριοι, Χιώτες, Αρβανίτες Ανατολίτες, Μωραΐτες, Ρουμελιώτες, Ευρωπαίοι, Αμερικάνοι και ένας μαύρος με μεγάλο όνομα. Βαβυλών. Μένει σε ένα τρισάθλιο δωμάτιο. Η βρώμα και οι πρώιμες ζέστες του Μάη δεν είναι ότι καλύτερο για την υγεία του. Κολλάει την αρρώστια. Ξέρει πως, αυτό που έχει, λέγεται τύφος. Του δίνουν ό,τι γιατροσόφι μπορεί να βρεθεί, βότανα βρασμένα με κρασί και βδέλες για να ρουφήξουν τα άρρωστο αίμα. Τίποτε. Ο Θεός αναπαύει την ψυχή του. Ίσως να είναι ο μοναδικός Δεσπότης που πέθανε από εξανθηματικό τύφο, μέσα στην βρώμα, ανάμεσα σε ένα συρφετό προσφύγων και τυχοδιωκτών.»
Την διέκοψα. Παραδέχτηκα πως ήταν ενδιαφέρουσα η διήγησή της. Με διόρθωσε «Όχι, σύμφωνα με τον καθηγητή μου, ήταν μια ανάξια λόγου ενδοσυστημική σύγκρουση, που δεν επηρέασε την ιστορία. Με υποχρέωσε να διαλέξω άλλο θέμα…».
Έπρεπε να τελειώσω την συζήτηση, πριν ξεκινήσει να μου λέει για τη νέα της εργασία. Την παρακάλεσα να μου αποκαλύψει το όνομα του Δεσπότη… Με κοίταξε σα να ήμουν εντελώς αδιάβαστος. «Μα, δεν καταλάβατε πως τόση ώρα σας έλεγα για τον Παλαιών Πατρών Γερμανό;»