Εμμανουήλ Αντωνιάδης 1791 - 1863

Αν ο ιδρυτής της ιδιωτικής τυπογραφίας στην ελεύθερη Ελλάδα ήταν ο Κωνσταντίνος Τόμπρας ο δεύτερος κατά σειρά ήταν ο Εμμανουήλ Ατωνιάδης. Καταγόταν από τη Χαλέπα της Κρήτης και είχε λάβει εξαιρετική μόρφωση, είχε μετοικήσει στην Κωνσταντινούπολη προεπαναστατικά, όπου ασχολήθηκε και με το εμπόριο. Ήταν επιβεβαιωμένα Φιλικός, συμμετείχε στην Επανάσταση της Κρήτης λαμβάνοντας μέρος σε διάφορες μάχες, αλλά και στην μάχη των Μύλων κατά του Ιμπραήμ και ήταν έντονα πολιτικοποιημένος. Όπως χαρακτηριστικά αναγράφει στο έργο του ο Νικόλαος Δραγούμης, ήταν έως τον θάνατο του Δημοκρατικός. Μάλιστα δεν δέχθηκε ποτέ να καταλάβει δημόσια, έμμισθη θέση για να μην εξαρτάται και να μην οφείλει υποχρεώσεις. Αποτέλεσμα ήταν στο σύνολο του βίου του να εργαστεί πάντα ως ελεύθερος επαγγελματίας.

Αρχικά επένδυσε τα χρήματα που είχε από την προηγούμενη επαγγελματική του δραστηριότητα στην Κωνσταντινούπολη και ασχολήθηκε με την εμπορική ναυτιλία. Μαζί με άλλους συνεταίρους ναυπήγησε δύο γολέτες, οι οποίες φέρονται κάποια στιγμή να είχαν εμπλακεί σε πειρατεία, γι΄ αυτό και το 1828 κατηγορήθηκε ως συνένοχος σε πειρατεία. Είτε οι κατηγορίες ήταν αληθινές είτε όχι ο Αντωνιάδης αποφάσισε να αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό και να ασχοληθεί με την τυπογραφία.

Ο Ν. Δραγούμης μας αναφέρει πως το φθινόπωρο του 1829 διατηρούσε ένα μικρό τυπογραφείο, δίπλα στο κυβερνείο του Ναυπλίου. Σε αυτό έκανε μόνος του τις χυτεύσεις των στοιχείων και προσπαθεί να εφαρμόσει όσα είχε διδαχθεί σχετικά με την τυπογραφική τέχνη, από τους έμπειρους δασκάλους του Τόμπρα και Δημίδη. Στα τέλη του 1829 θα ξεκινήσει την προσπάθεια να εκδώσει το πρώτο περιοδικό στον ελληνικό χώρο με αντικείμενο άρθρα φιλολογικά και ευρύτερα εκπαιδευτικά. Στόχος θα ήταν αυτή η επιστημονική αρθρογραφεί και το περιεχόμενό της να συνέβαλα στην ευρύτερη μόρφωση και εκπαίδευση των νέων αλλά και των μεγαλύτερων, μέσω αυτού που σήμερα ονομάζουμε δια βίου μάθηση. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Η Ηώς» κυκλοφόρησε την πρωτοχρονιά του 1830. Ο Αντωνιάδης είχε καταφέρει να συστήσει ένα δίκτυο αντιπροσώπων που θα συνέλεγαν άρθρα και συνδρομές σε όλη την χώρα αποτελούμενο από διακεκριμένες προσωπικότητες της εποχής όπως ο Ν. Φλογαΐτης, ο Αλ. Αξιώτης, ο Κων/νος Ράμφος κ.α. Η έναρξη δε του περιοδικού συν έπεσε με την έναρξη των μαθημάτων στο «Κεντρικό Σχολείο» στην Αίγινα. Δυστυχώς όμως δεν υπήρξαν ικανοποιητικές συνδρομές, ούτε αρθρογραφία από άλλους μορφωμένους της εποχής και αυτό είχε ως συνέπια να αρχίσουν τα προβλήματα.

Στην πορεία ο Αντωνιάδης αντιμετώπισε έντονα οικονομικά προβλήματα και έτσι σιγά σιγά το περιοδικό άρχισε να αλλάζει ύλη και κατεύθυνση. Πολιτικοποιήθηκε περισσότερο και πλησίασε τον αντιπολιτευόμενο τον Κυβερνήτη χώρο, υποστηρίζοντας το αίτημα για Σύνταγμα. Αυτό το γεγονός είχε σαν αποτέλεσμα ο Αντωνιάδης να αντιμετωπίσει διώξεις, όχι ίσως από τον ίδιο τον κυβερνήτη, που ποτέ δεν κατηγόρησε, αλλά από τον υπερβάλλοντα ζήλο κατωτέρων ιεραρχικά στελεχών που ήθελαν να φανούν «βασιλικότερα του βασιλέως». Στην πορεία οδηγήθηκε στις δικαστικές αίθουσες και ενώ πρωτοβάθμια καταδικάσθηκε στο δεύτερο βαθμό τον Απρίλιο του 1831 αθωώθηκε. Τέλη του 1831 εκδόθηκε ένα φύλλο της Ηούς στο οποίο αναπτύσσετο το σύνολο των δικαστικών περιπετειών του εκδότη και οι θέσεις του. Όμως το τέλος ήταν προδιαγραμμένο καθώς λίγο καιρό μετά η έκδοση του περιοδικού τερματίστηκε. Όλη την προηγούμενη χρονική περίοδο, όποτε ο Αντωνιάδης είχε την ευκαιρία προέβαινε και στην εκτύπωση ιδιωτικών έργων – βιβλίων ώστε να εξασφαλίζει τα προς το ζην.

Ο Εμμανουήλ Αντωνιάδης θα επανακάμψει στο χώρο του τύπου εκδίδοντας αρχικά στα Μέγαρα, όπου είχε εγκατασταθεί, μια νέα εφημερίδα την «Αθηνά», που πρωτοκυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1832. Τα Μέγαρα ήταν εκείνη την περίοδο η έδρα των αντιπολιτευόμενων τον Αυγουστίνο Καποδίστρια και η «Αθηνά» θα γίνει το όργανό τους υποστηρίζοντας την ανάγκη ψήφισης Συντάγματος. Ο Αυγουστίνος Καποδίστριας σύντομα παραιτείται και η «Αθηνά» μαζί με τον εκδότη της μετακομίζει στο Ναύπλιο, όπου θα συνεχίσει να εκδίδεται. Μάλιστα επειδή ο Αντωνιάδης ήταν ένας βαθιά δημοκρατικών πεποιθήσεων άνθρωπος θα συνεχίσει να υποστηρίζει την ανάγκη ύπαρξης Συντάγματος και συνεπακόλουθα την διακυβέρνηση της χώρας ως Συνταγματικής Μοναρχίας. Η αρθρογραφία του δε κατά της Αντιβασιλείας και της απολυταρχικής νομής της εξουσίας είναι σημαντική. Εξαιτίας αυτών των άρθρων του και των θέσεων του, ένας νέος κύκλος διώξεων θα αρχίσει. Αυτή την φορά θα των διώκουν οι πρώην γνωστή του που «βολεύτηκαν» σε θέσεις που τους τοποθέτησαν οι Αντιβασιλείς.

Τέλος, το 1835 ο Αντωνιάδης μετακομίζει στη νέα πρωτεύουσα του κράτους, στην Αθήνα. Εκεί θα συνεχίσει να εκδίδει την εφημερίδα του και να τυπώνει ιδιωτικές δουλειές – βιβλία έως και τον θάνατό του το 1863. Η εφημερίδα του θα συνεχίσει να εκδίδεται για έναν ακόμα χρόνο υπό άλλη διεύθυνση.